Nếu bạn sống ở Úc, một trong những điều khiến bạn có thể lúng túng không phải là giao thông bên trái, không phải là cái lạnh mùa hè, mà là cách người Úc dùng từ “Sorry”.

Nếu bạn dịch “sorry” nghĩa là “xin lỗi” thì phải nói là người Úc xin lỗi quá nhiều hoặc từ “sorry” bị dùng sai và quá mức không cần thiết.

Bạn vô tình đứng chắn lối đi trong siêu thị, người đẩy xe phía sau nói “Sorry” – dù rõ ràng bạn mới là người cản đường. Bạn bán hàng và khách hàng người Úc nói “Xin lỗi, tôi có thể xem món hàng đó được không?” Tại sao họ lại xin lỗi  vì muốn xem hay mua thứ họ có thể mua chứ? Bạn băng qua đường hơi chậm, chiếc xe phải thắng gấp, và người tài xế hạ kính nói “Sorry, mate!” – như thể chính họ mới là người có lỗi. Thậm chí, bạn vừa bước vào tiệm bánh, chưa kịp mở miệng, cô nhân viên đã cười nhẹ: “Sorry, can I help you?”

Lúc đầu, tôi nghĩ: người Úc lịch sự đến mức kỳ lạ. Nhưng càng sống lâu hơn ở đây, tôi càng nhận ra: “Sorry” trong tiếng Anh Úc không mang cùng một sức nặng như “xin lỗi” trong tiếng Việt – và đó là cả một thế giới khác trong cách con người ở đây tương tác với nhau.

Ở Việt Nam, “xin lỗi” thường đi kèm với cảm giác sai. Đó là thứ bạn phải thốt ra khi bạn làm người khác tổn thương, khi bạn làm hỏng điều gì đó hay khi bạn là người có lỗi. Và vì nó nặng nề, đôi khi người ta chọn cách… không nói. Thay vào đó là một ly cà phê, một cái gắp thức ăn bỏ vào chén, một câu chuyện dở dang để “thôi, cho qua chuyện cũ”.

Còn ở Úc, “Sorry” dường như không chỉ là một lời xin lỗi. Nó là một lớp đệm mềm trong giao tiếp. Một cách để bước vào vùng không gian cá nhân của người khác mà không khiến ai cảm thấy bị chạm tới quá sâu. Nó có thể có nghĩa là: “Tôi thấy bạn ở đây”, “Tôi không muốn làm phiền bạn”, “Tôi biết sự hiện diện của tôi vừa chạm nhẹ vào không gian của bạn – và tôi chỉ muốn bạn biết điều đó”.

Điều này cũng có thể xuất phát từ tâm lý giữ phép lịch sự của người gốc Anh cổ xưa. Lâu dần, nó hình thành văn hóa Úc. Trong những trường hợp này, “xin lỗi” thực ra chẳng có ý nghĩa gì cả. Nó tự động và không chân thành. Nó chẳng có giá trị gì cả vì mọi người cứ tự động dùng nó trong những trường hợp này. Họ không ý thức được những từ ngữ mình đang dùng.

Có một lần, khi tôi lỡ thắng xe gấp tại một giao lộ khiến chiếc xe phía sau bấm còi. Tôi hoảng hốt hạ kính, chờ đợi một ánh mắt hằn học. Nhưng người lái xe chỉ giơ tay, mỉm cười và nói: “Sorry, just startled myself too!” – “Tôi cũng tự làm mình giật mình thôi mà!”

Không ai thắng. Không ai thua. Không ai cần đúng hay cần đổ lỗi. Chỉ có một khoảnh khắc mà sự sống chung giữa những con người hoàn toàn xa lạ vẫn có thể trôi chảy bằng một từ duy nhất.